Bol Choth 2024: Bahula chatuthi બોળચોથનું વ્રત

બોળચોથ: 23 August 2024, Friday

શ્રાવણ વદ ચોથને દિવસે બોળચોથ વ્રત આવે છે. વ્રત કરનારે આ દિવસે સવારે નિત્યકર્મથી પરવારી કંકુ, ચોખા અને ફૂલના હારથી ગાય અને વાછરડાનું પૂજન કરવું તથા એકટાણું જમવું. વ્રત કરનારે એ દિવસે ઘઉંની કે છડેલી કોઈપણ વસ્તુ ખાવી નહિ. આ દિવસે બાજરીનો રોટલો અને મગનું શાક બનાવીને ખવાય છે.

એક ગામમાં સાસુ અને વહુ રહેતાં હતાં. બંને સંપીને રહેતા હતાં. તેમને રહેવા માટે એક ઓરડી હતી અને એક ગાય-વાછરડું હતાં.

શ્રાવણ વદ બોળચોથ ને દિવસે સાસુ નદીએ નાહવા માટે ઊપડ્યાં. તેમણે જતાં જતાં વહુને કહ્યું : “અરે વહુ બેટા ! આજે બોળચોથ છે, એટલે હું આવું ત્યાં સુધીમાં ઘઉંલાને ખાંડીને રાંધી રાખજે.”

“ભલે બા !”

ઘરમાં ગાયના વાછરડાનું નામ ‘ઘઉંલો’ હતું, કારણ તે વાછરડાનો રંગ ઘઉંના જેવો હતો.

વહુ જરા મગજની નબળી હતી. તેને સમજ પડી નહિ કે ઘઉંલાનું ધાન કે ગાયનો વાછરડો ખાંડવાનો ?

તે તો વાડામાં જઈ વાછરડાને બરાબર રસીઓ વડે બાંધી મારી નાખ્યો અને પછી તેને ખાંડણીમાં ખાંડી, ચૂલો સળગાવી રાંધવા મૂક્યો.

શીતળા સાતમ: Shitla Satam Katha in Gujarati

થોડીવારમાં સાસુ નાહી-ધોઈ ઘેર આવ્યાં. તેમણે વહુને પૂછ્યું : “વહુ ! ઘઉંલો રાંધ્યો ?”

વહુએ કહ્યું: “રાંધ્યો તો ખરો, પણ ઘઉંલાએ તો ખૂબ ઉત્પાત મચાવ્યો હતો. મહામુસીબતે એને ખાંડીને ચૂલે ચડાવ્યો.”

આ સાંભળી સાસુને હૈયામાં ફાળ પડી. તેમને થયું, ‘નક્કી મારી વહુએ તો ગાયના ઘઉંલાને ખાંડીને રાંધી નાખ્યો છે.’ તે તો કપાળ પર હાથ પછાડતાં બોલ્યાં: “અક્કલની ઓથમીર ! મેં તો તને ઘઉંલાનું ધાન રાંધવા કહ્યું હતું અને તું વાછરડો વધેરી બેઠી! હાય રામ! હવે શું થશે? આજે બોળચોથ છે. ગામના લોકો હમણાં વાછરડાની પૂજા કરવા આવશે, ત્યારે હું લોકોને શું મોઢું બતાવીશ ?”

વહુ પણ આ પ્રસંગથી હબકાઈ ગઈ. પછી સાસુએ ઘઉંલાવાળું હાંડલું ટોપલામાં મૂકી, હાંડલું ઉકરડામાં ફેંકી દીધું. પછી ઘેર આવી સાસુ-વહુ અંદરથી ઘર બંધ કરી છાનામાના બેસી ગયાં.

એ વખતે ગાય વગડામાં ચરવા ગઈ હતી. ત્યાંથી ચરતી ચરતી તે ઉકરડે આવી પહોંચી. તેણે શિંગડાં ભરાવી ઉકરડાને ફેંદવા માંડયો. ત્યાં જ ઉકરડામાં સંતાડેલા હાંડલા માંથી વાછરડો સજીવન થઈને કૂદકો મારીને બહાર આવ્યો અને ગાયના આંચળને વળગી પડ્યો. હાંડલાનો કાંઠો તેની ડોકે લટકતો હતો.

આ બાજુ ગામની સ્ત્રીઓ વાછરડાને પૂજવા માટે સાસુ- વહુને ઘેર આવ્યાં, તો ઘર અંદરથી બંધ હતું. બધાંએ બારણું ખખડાવ્યું, પણ ઘર અંદરથી ઊઘડયું નહિ. બધાએ બારણા પાસે આવી કહ્યું: “ખોલો, અમે ગાય—વાછરડાની પૂજા કરવા આવ્યાં છીએ.” પરંતુ અંદરથી કાંઈ ઉત્તર પણ મળ્યો નહિ, – તેથી બધાંને નવાઈ લાગી.

એટલામાં ગાય અને વાછરડો ઘેર આવ્યાં અને વાછરડો ગાયને ધાવવા લાગ્યો. એટલે એક બહેન બોલી : “અરે! આજે વાછરડાના ગળામાં ફૂલનો હાર હોય કે કાંઠલો? જુઓ તો ખરા! આવું કોણે કર્યું હશે?”

સાસુ-વહુએ તો બારણાની તિરાડમાંથી જોયું તો ખરેખર ઘઉંલો જીવતો હતો અને તેની ડોકે કાંઠલો લટકતો હતો.

સાસુ-વહુએ બારણું ઉઘાડ્યું. તેમણે સૌને આવકાર આપી, સઘળી વાત કહી સંભળાવી. આ સાંભળી બધી સ્ત્રીઓ નવાઈ પામી. સાસુએ કહ્યું : “બહેનો ! તમારા વ્રતના પ્રતાપે જ મારો ઘઉંલો આજે જીવતો થયો છે.” પછી તેના ગળામાંથી કાંઠલો કાઢી ફૂલનો હાર પહેરાવ્યો. પછી બધી સ્ત્રીઓએ ગાય અને વાછરડાની પૂજા કરી વ્રત પૂરું કર્યું.

એ દિવસથી સઘળી સ્ત્રીઓએ વરસોવરસ બોળચોથનું વ્રત કરવાનું નીમ લીધું. બોળચોથ ના દિવસે વ્રત કરનારે દળવું કે ખાંડવું નહિ. એમ કહેવાય છે કે ગાયમાતાના શરીરમાં તેત્રીસ કરોડ દેવતાઓનો વાસ છે. માટે જ બધા ગાયમાતાની પૂજા કરે છે.

હે ગાયમાતા ! આ વ્રત કરનારને તમે ગોરાણીની માફક ફળજો.

બોળચોથ 2024

બોળચોથ: પરિચય

બોળચોથ, જેને બહુલા ચોથ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, એ મુખ્યત્વે પશ્ચિમ ભારતના રાજ્ય ગુજરાતમાં ઉજવાતો એક મહત્વપૂર્ણ હિંદુ તહેવાર છે. આ તહેવાર શ્રાવણ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષના ચોથા દિવસે મનાવવામાં આવે છે. 2024માં, બોળ ચોથનો તહેવાર 23 ઓગસ્ટને ઉજવાશે. આ તહેવાર કૃતજ્ઞતા અને સમૃદ્ધિનું પ્રતીક છે અને મુખ્યત્વે ભગવાન કૃષ્ણ અને ગાયની પૂજાને સમર્પિત છે.

ઐતિહાસિક પૃષ્ઠભૂમિ

બોળચોથનું પરંપરા શતાબ્દીઓ જૂની છે અને તે ભારતની કૃષિ સંસ્કૃતિમાં ઊંડે માંડી છે. માન્યતા છે કે ભગવાન કૃષ્ણ, જેણે પોતાનું બાળપણ ગોપાલક તરીકે વિતાવ્યું, તેમણે ગાયોની મહત્વતાને પ્રજાને સમજાવી. આ દિવસે, ભક્તો ગાયોનું પૂજન કરી તેમનું મહત્વ સમજાવે છે.

વિધિ અને રીતિરીવાજો

1. ઉપવાસ: ભક્તો, ખાસ કરીને મહિલાઓ, આખો દિવસ ઉપવાસ રાખે છે અને અનાજ અને કઠોળ ખાવાથી અવગણન કરે છે. તેઓ સાંજના વિધિ પૂરી કર્યા પછી જ ઉપવાસ તોડે છે.
   
2. ગાયની પૂજા: મુખ્ય વિધિમાં ગાયોની પૂજા સામેલ છે. ભક્તો ગાયોને શુદ્ધ કરીને તેમને હળદર, કંકુ અને ફૂલો વડે શણગારે છે. તેઓ ગાયોને વિશેષ ભોજન અર્પણ કરે છે અને તેમનું કલ્યાણ પ્રાર્થના કરે છે.
   
3. કથા વાચન: સાંજે, મહિલાઓ ભેગા થઈને બોળ ચોથની કથા સાંભળે છે. કથામાં ભગવાન કૃષ્ણ અને હિંદુ પુરાણોમાં ગાયોના મહત્વની વાર્તાઓનો સમાવેશ થાય છે.
   
4. વિશેષ ભોજન: “બહુલા ખીર,” જે દૂધ અને ચોખામાંથી બને છે, તે ખાસ ભોજન બનાવવામાં આવે છે અને ગાયોને અર્પણ કર્યા પછી ભક્તો દ્વારા તે ખાવામાં આવે છે.
   
5. દાન: આ દિવસે દાન અને ગરીબોને ભોજન આપવામાં અગત્યનું માનવામાં આવે છે. ભક્તો આ દિવસે ગરીબોને ખોરાક અને કપડાં વિતરે છે.

મહત્વ

બોળચોથનું તહેવાર સબંધો, સંસ્કૃતિ અને ધાર્મિક મહત્વ ધરાવે છે. તે મનુષ્ય અને પ્રાણીઓ વચ્ચેના બંધનને મજબૂત બનાવે છે અને ગાયોના જીવનમાં મહત્વના ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડે છે. આ તહેવાર દયા, દાન અને સમાજીક ભાઈચારા જેવા મૂલ્યોને પ્રોત્સાહિત કરે છે.

નિષ્કર્ષ

બોળચોથ ભક્તિ, પરંપરા અને સમાજીક સન્માનનો સુંદર સંગમ છે. આ તહેવાર દ્વારા, ભક્તો માત્ર ભગવાન કૃષ્ણ અને ગાયોની પૂજા જ નહીં કરે, પરંતુ તેઓના સાંસ્કૃતિક વારસાનું પણ પાલન કરે છે. 2024માં, જ્યારે તમે બોળ ચોથ ઉજવો છો, ત્યારે વિધિઓ પાછળના ઊંડા અર્થોને સમજવાનો અને તેમને અનુસરવાનો પ્રયાસ કરો.